درنبشتارهای فراوان از ضعف قوانین میراث فرهنگی گفته ایم.در بحث مالکیت گنج شاید بهتر است اندکی بر اندوخته هایمان بیفزاییم. چنانچه اندکی آشنایی با قوانین مربوط به عتیقات و جرایم آن داشته باشیم در می یابیم که درباره قانون عتیقات درباره گنج و میراث فرهنگی به دلیل کهنگی مطالب آن می توان به موارد نقص و نقض فراوان اشاره داشت که بارزترین آن بند یک قانون که اشاره به آثرتاریخی تا دوره زندیه اشاره دارد و میراث بعد از آن در این حیطه قرار ندارد.موارد قابل توجهی از محدود ساختن مالکیت های خصوصی درباره گنج و دفینه دیده می شود.ماده 562 قانون مجازات اسلامی شش ماه تا سه سال حبس و ضبط آثار را ذکر کرده است و آثار اتفاقی بدست آمده با تحویل دولت شود در حالی که در فتاوی مراجع پرداخت خمس اشاره دارد و بقیه متعلق به یابنده ست.این بخش از فتوی در رساله مراجع یکسان دیده می شود اما در برابر این گفتار تناقضات قانونی نتوانسته رفع ابهام کند.میراث فرهنگی با قوانین متضاد نمی تواند آینده روشنی در پیش روی داشته باشد کما اینکه تا حال اینگونه بوده است.به یقین  آثار به جای مانده از دوران گذشته به هر میزان و اندازه حاصل بازتاب اندیشه های ذهن و خلاقیت نیاکان ماست.بارزترین نشانه های تاریخ ساز و اسناد ملموسی هستند که سیرحرکت اجداد ما را در طول دوران های تاریخ توجیه کرده و نشان از قدرت تحرک و سازندگی و تعالی و رشد جامعه متمدن ما دارد.با اینکه کشورهای جهان به اهمیت آثار و نقش حیاتی آن در ابراز هویت ملی اصرار دارند هنوز ما در تدوین ابتدایی ترین قوانین و تفسیر و تحلیل کوچکترین مسائل آن مانده ایم. هنوز اگر به رساله مجتهدی مراجعه شود بیست درصد پرداخت مالیات دربرابر گنج کشف شده مطرح است .این فتوی هزاران سال سینه به سینه و کتاب به کتاب،رساله به رساله نبشته و گفته شده است اما امروز ما با یک تفسیر خاص دیگر روبرو هستیم و آن اینکه این گنج ها جز اموال عمومی هستند.آیا این حکم شرعی است و یا باید بازنگری اساسی نمود؟درعربی تراث که از ورث و ریشه آمده است اصل آن موراث و به معنای چیزی است که از قومی برای قوم بعد مانده باشد.اما گنج یا کنز مال پنهان شده است و در این تعریف نمی تواند همان موادی باشد که ما در باستان شناسی در جستجوی آنیم.گنج ثروت نهفته در زمین ،تنه درخت،کوه و ...است.ودرفقه اسلامی بدان خمس تعلق می گیرد. حلبی از حضرت امام صادق ع در باره گنج سوال کرد. حضرت امام صادق ع فرمودند در آن خمس است. شیخ طوسی ره خمس گنج را واجب دانسته اند.حضرت امام خمینی ره در تحریرالوسیله بیان داشته اند که مرجع تشخیص چیزی که به آن گنج گفته می شود بر یابنده لازم است خمس آن را بپردازد.مذاهب خمسه هم خمس گنج را لازم دانسته اند.هرچند مذاهب اربعه اهل سنت در وجوب خمس گنج نصابی را شرط ندانسته و امامیه آن را معتبر می دانند.